miércoles, 22 de enero de 2025

Lupercio lo bandolero, antihéroe aragonés del s.XVI.

 


 

 

Lupercio Latrás, "Lupercio el Bandolero de Echo" fue un aragonés singular que nació en este bello pueblo pirenaico en 1555.
Personaje de película, con un especial sentido de la justicia, fue bandolero, contrabandista, espía en Francia e Inglaterra al servicio de Felipe II, soldado de Los Tercios, corsario...todo eso junto y seguro que alguna cosa más.
Un criminal para algunos y personaje de leyenda para otros.
Gente especial que el mismo pueblo llano llega a encumbrar e incluso mitificar como uno de esos "héroes" que se rebelan contra lo establecido -la miseria- y la injusticia -justicia para los poderosos-.
Lupercio Latrás, uno de los bandoleros más famosos de Aragón, personaje de armas tomar, vida agitada y violenta... y todavía aún muy desconocido.
 
El grupo  Bal d´Echo le dedicó una maravillosa canta en aragonés cheso...

"Fambre pasaban los chesos
en lo siglo dieciséis
pos naceba muita chen
d'alto enta baxo lo reino.
Pon de grano en lo granero
por malas cosechas vier;
no se meteba a plever
u a nevar, estando tiempo.
Lo pasto no heba alimento
y, en plegando las calors,
se moriban a muntón
los bichos, chóvens u viellos.
Todo ibi-era, pos, bullindo
cuando Lupercio nacié
en la villa de Val d'Echo
y en la carrera Coté.
Ya de chiquet s'achuntaba
pa charrar entre las chens;
lo suyo trato y lo tino
a todos feba rier.
Por dos chesos que morieron
lo plegueron a culpar
d'estar en lo criminal
cuando apliqueron lo fuero.
Vindo que no bi-heba dreito
que li podese amparar,
ya no querié aguantar más
y se facié bandolero.
Ta Francia fuyé Lupercio!,
s´en tornaba por Canfrán,
Ta Francia fuyé Lupercio!
y, enfilando La Canal
dimpués de deixar Castiello,
igual se plantaba en Echo
que s´en yera iu ya.
Fendo muertos a muntón,
capitán estié en Sicilia.
Lugo se metié d'espia
pa Felipe d'Aragón.
Más tardi, de sopetón,
y con la suya cuadrilla,
puyé y ocupé L'Ainsa
fendose lo fanfarrón.
S'escondié en Sangüesa
pos los diputáus
una buena fuesa
l'heban prepárau.
Plegué con Enrique, a vier-se
allora lo rei francés;
pos li encargué que a Isabel,
la reina de los ingleses,
d'espia, esta vez li fese;
y tan bien lo habié que fer
que, agún plegando a lier,
en la historia no lo i-meten.
Y li s'acabé la suerte
de corsario en Santander,
pues estié piláu pa siempre
sin cumplir-ne trentaiseis.
Sin dengún proceso,
ni por meyo chuez,
diz qu'estié en Segovia
do la fuesa implié.
Y asti s'acaba lo pleito,
lo de Lupercio Latrás,
que se facié bandolero
por culpa de los demás.
Dezaga la libertát
deixé en lo suyo talento,
lo más poliu testamento
de la familia Latrás.
De la familia Latrás,
yo con Lupercio me quedo".
 
Lógicamente, porque en el s.XVI todavía no existía la fotografía, la imagen no es de Lupercio sino de un paisano cheso que posó como "contrabandista" para el gran fotógrafo aragonés Ricardo Compairé, en los años 20-30 del s.XX. 
La foto me ha servido para ilustrar la publicación aunque, posiblemente, la indumentaria no sería muy diferente a la del s.XVI. 
 
Hecho... Comarca de la Jacetania... Pirineo Aragonés. 
 
 
 

 
 


No hay comentarios:

Publicar un comentario

Peirón de la Virgen de Arcos de Albalate del Arzobispo, Aragón

      Pairón de nueva planta advocado a Nuestra Señora de Arcos, patrona de Albalate del Arzobispo. Se encuentra en un ribazo sobre la carre...

Entradas más vistas.